Archeologiczna sensacja w Sandomierzu. Znaleziono dom z neolitu [ZDJĘCIA]

Jak podali pracownicy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach Delegatury w Sandomierzu, w październiku 2024 roku zakończono archeologiczne badania ratownicze w Sandomierzu-Mokoszynie, które były prowadzone w związku z planowaną budową na terenie znanego stanowiska archeologicznego, gdzie zidentyfikowano zespół domów jednorodzinnych.

Badania, realizowane przez pracownię "Trzy Epoki" Monikę Bajkę z Klimontowa, były oczekiwane jako poszukiwania pozostałości osady z okresu środkowego neolitu, reprezentującej kulturę pucharów lejkowatych. Wyniki wcześniejszych badań powierzchniowych sugerowały właśnie tę formę osadnictwa. 

Odważna reakcja mieszkańca Sandomierza zapobiegła tragedii

Okazało się, że przewidywania te były słuszne, gdyż rzeczywiście odkryto nie tylko duże jamy, pełniące funkcję piwnic, ale również pozostałości po charakterystycznych dla tej kultury palenisk.

W trakcie wykopalisk badacze odnaleźli fragmenty naczyń ceramicznych, narzędzia krzemienne, kamienne żarna oraz muszle małży, co potwierdzało osadniczy charakter tego miejsca. Osady ludności kultury pucharów lejkowatych znane są z wielu rejonów Sandomierza, w tym z większych stanowisk w Kamieniu Łukawskim i Zawichoście-Podgórzu. 

Jednak to, co zaskoczyło archeologów podczas obecnych badań, to odkrycie pozostałości starszej osady z wczesnego neolitu, przypisanej kulturze ceramiki wstęgowej rytej, datowanej na około 5300-4900 lat przed naszą erą.

Fot. FB/Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach Delegatura w Sandomierzu

Kultura ceramiki wstęgowej rytej kojarzona jest z pierwszymi rolnikami i hodowcami, którzy przybywali na tereny obecnej Polski z południa, przynosząc ze sobą nie tylko umiejętności rolnicze, ale także nowatorskie techniki budowlane. Archeolodzy odnotowali pozostałości dużego domu, którego konstrukcję stanowił zespół dołków posłupowych, a ich analiza pozwoliła na rekonstrukcję wymiarów budynku. Jego szerokość wynosiła około 6 metrów, a długość przekraczała 20 metrów, co czyni go pierwszym udokumentowanym długim domem tego typu w rejonie Sandomierza. Jakkolwiek północna część budynku nie została zbadana z powodu późniejszej działalności osadniczej, zachowane fragmenty pozwoliły na określenie, że była to konstrukcja znaczna jak na tamte czasy.

Podczas dalszych badań odkryto również inne ciekawe artefakty, takie jak narzędzia wykonane ze szkliwa wulkanicznego, co wskazuje na szerokie kontakty handlowe mieszkańców osady oraz ich umiejętności rzemieślnicze. Odnaleziono także pozostałości ceramiki zdobionej rytymi liniami, co wskazuje na zmianę estetyki i technik wytwórczych w danym okresie.

Fot. FB/Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach Delegatura w Sandomierzu

Długie domy kultury ceramiki wstęgowej rytej były wcześniej znane głównie z Kujaw, Dolnego Śląska i Małopolski, dlatego odkrycie ich na Wyżynie Sandomierskiej stanowi istotny wkład w poznanie wczesno-neolitycznej struktury osadniczej tego rejonu. Dodatkowe znaleziska, takie jak fragmenty naczyń kultury lubelsko-wołyńskiej, potwierdzają złożoność osadnictwa na tym obszarze.

Te fascynujące odkrycia uzupełniają dotychczasową wiedzę na temat prehistorycznego Sandomierza i są wynikiem współpracy inwestora, urzędu konserwatorskiego oraz archeologów. Po przeprowadzeniu dalszych analiz, odkryte zabytki zostaną przekazane do Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, gdzie będą mogły być udostępnione do badania i na stałej ekspozycji, co pozwoli szerokiemu gronu odbiorców zaznajomić się z bogatą historią regionu.