Kryzys i wojna. Jak się przygotować? Kompletny poradnik dla cywilów

Kryzys to nagłe zdarzenie zagrażające życiu, zdrowiu, mieniu lub środowisku, wymagające szybkich działań wykraczających poza codzienne możliwości.
Wojna to zorganizowany konflikt zbrojny, który łączy elementy polityki, gospodarki, informacji i działań militarnych. Dla obywatela oznacza to konieczność długotrwałej adaptacji do warunków niestabilności.

Rodzinny plan bezpieczeństwa – od rozmowy po miejsce zbiórki

• Porozmawiaj z bliskimi o możliwych zagrożeniach i sposobach postępowania.
• Wyznacz strefy bezpieczne w domu (np. pomieszczenia bez okien, piwnica).
• Ustal punkt kontaktowy i miejsce zbiórki (w mieście i poza nim).
• Przygotuj plecak ewakuacyjny oraz minimalne zapasy na tydzień.

Jak nie ulec dezinformacji

• Czy informacja jest w oficjalnych kanałach (np. komunikaty administracji, służb)?
• Czy autor/źródło jest znane i wiarygodne?
• Czy wiadomość potwierdzają co najmniej dwa niezależne źródła?
• Czy podają ją media ogólnopolskie?

Alerty i alarmy – jak będziesz powiadamiany

• ALERT RCB (SMS) – ostrzeżenia i zalecenia bezpieczeństwa.
• Media (radio, TV) – szczególnie ważne przy przerwach w łączności.
• Sygnały alarmowe – syreny, komunikaty megafonowe, dzwony.

• Przerwij czynności, wyłącz gaz/prąd.
• Włącz radio (lokalna stacja).
• Śledź komunikaty służb i stosuj się do poleceń.

Plecak ewakuacyjny – 72 godziny samowystarczalności

• Dokumentami (oryginały + kopie, nośnik z backupem), gotówką.
• Wodą i żywnością (na 72 h; batony energetyczne, konserwy, suche produkty).
• Lekami (stałe i podstawowe), mini-apteczką, środkami higieny.
• Latarką, powerbankiem, bateriami, radiem na baterie/korbkę.
• Odzieżą na zmianę i okryciem przeciwdeszczowym.
• Mapą papierową, prostymi narzędziami, gwizdkiem, zapałkami wodoszczelnymi.

Ewakuacja – gdy trzeba wyjechać

• Zaplanuj trasy (główna + alternatywne), ustal punkt spotkania.
• Auto: zapas paliwa, koło zapasowe, podstawowe narzędzia.
• Przed wyjazdem: odetnij media (gaz, woda, prąd), zabezpiecz okna i drzwi.
• W drodze: stosuj się do poleceń służb, unikaj newralgicznych obiektów (mosty, węzły kolejowe, infrastruktura krytyczna).
• Ubiór: stonowane, neutralne kolory (unikaj brązu, zieleni, kamuflażu).

Zostajesz w domu – zapasy i wyposażenie

• Woda: ok. 14 litrów/osobę (min. na tydzień).
• Żywność: długoterminowa (konserwy, suche produkty, liofilizaty).
• Energia: źródła awaryjne (power station/agregat – używaj bezpiecznie, na zewnątrz), zapas baterii.
• Oświetlenie i łączność: latarki, świece, radio bateryjne/korbkowe.
• Apteczka: leki stałe, środki opatrunkowe, środki higieniczne.
• Dokumenty i gotówka – w jednym, łatwo dostępnym miejscu.

Zachowanie w miejscach publicznych

• Zwracaj uwagę na dziwne pytania o pracę, zabezpieczenia, miejsce zamieszkania.
• Wzbudzające niepokój interakcje zgłaszaj służbom, gdy to możliwe.
• Rozpoznawaj umundurowanie legalnych służb i sojuszników – nie bój się prosić o identyfikację.
• Strzały lub atak w przestrzeni publicznej
• Stosuj zasadę „uciekaj – ukryj się – działaj w ostateczności”:
• Uciekaj, gdy to bezpieczne; oddal się od zagrożenia.
• Ukryj się, wycisz telefon, zabarykaduj drzwi, zachowaj ciszę.
• Ostateczność: podejmij działania obronne tylko, jeśli nie ma innej drogi i postępuj zgodnie z zaleceniami służb po przybyciu pomocy.
• Udziel pierwszej pomocy w granicach swoich umiejętności, gdy miejsce jest bezpieczne.

Wybuchy i ostrzał – jak się chronić

• Najbezpieczniej: pomieszczenia bez okien, piwnice, solidne ściany.
• W trakcie wstrząsu: padnij na ziemię, osłoń głowę i kark.
• Po ustaniu zagrożenia: pomagaj poszkodowanym, korzystaj z wyjść ewakuacyjnych (bez wind), słuchaj komunikatów służb.

Zagrożenia CBRN – podstawowe zasady

Biologiczne: chroń drogi oddechowe, higiena i dezynfekcja, prysznic, odzież do worka, zostań w domu, uszczelnij otwory.

Radiologiczne/jądrowe: schroń się pod ziemią lub w miejscu o grubych ścianach, nie jedz/nie pij skażonych produktów, prysznic po ekspozycji, uszczelnij budynek, pozostań wewnątrz min. 24 godziny lub do odwołania.

Kontakt z obcym (niesojuszniczym) wojskiem

• Zachowaj spokój, nie zbliżaj się, nie fotografuj.
• Nie wykonuj gwałtownych ruchów; na polecenie – okaż dokumenty.
• Jeśli na terenie wprowadzono zasady: oszczędzaj wodę i żywność, nie wychodź po zmroku, wybieraj neutralny ubiór, trzymaj się grupy.

Blackout – przygotowanie i działanie

• Zadbaj o zasilanie awaryjne, latarki, baterie, świece, apteczkę.
• Oszczędzaj telefon (tryb samolotowy/energooszczędny).
• Miej gotówkę na podstawowe zakupy przy braku płatności elektronicznych.
• Ustal z rodziną harmonogram korzystania z urządzeń i źródeł światła.

Krótka lista kontrolna (do wydrukowania)

•  Plan rodziny: kontakty, miejsce zbiórki, alternatywy.
•  Plecak 72 h: dokumenty, woda, żywność, leki, światło, łączność, odzież.
•  Dom: woda na tydzień, żywność, apteczka, oświetlenie, zasilanie awaryjne.
•  Informacja: radio bateryjne/korbkowe, zweryfikowane źródła.
•  Ewakuacja: trasy, paliwo, narzędzia, zabezpieczenie mieszkania.
•  Procedury alarmowe: wyłącz media, włącz radio, słuchaj służb.